Zdrowe zęby u psa
Wnętrostwo u psów
Charakterystyka
Wnętrostwo (łac. cryptorchidismus) – wada rozwojowa u samców
ssaków Polega na niewłaściwym umieszczeniu jednego lub obu jąder w jamie
brzusznej lub kanale pachwinowym zamiast w mosznie. Niezstąpienie jąder
grozi ich przegrzaniem, co sprzyja powstawaniu nowotworów jądra oraz
może doprowadzić do zatrzymania produkcji plemników, czego skutkiem jest
niepłodność wnętra. Wada ta dotyczy od około 0.8–15% psów.
Zaburzenie
to jest schorzeniem dziedzicznym, dziedziczona, jako autosomalna cecha
recesywna sprzężona z płcią. Znacznie częściej występuje u psów rasowych
o wysokim inbredzie aniżeli u mieszańcow. Występowanie wnętrostwa jest
częstsze u psów ras małych niż dużych. Tak więc psy wnętry nie powinny
być dopuszczane do rozrodu. Rodzice szczenięcia z wnętrostwem powinni
również zostać wykluczeni z rozrodu ponieważ mogą przekazywać ten defekt
( suka jest nosicielem). W obrębie ras częstotliwość występowania
wnętrostwa jest bardzo różna między poszczególnymi liniami.
W czasie rozwoju embrionalnego, jądra znajdują się w jamie brzusznej w
okolicy nerek.
W momencie narodzin jądra szczeniaka znajdują się cały czas wewnątrz
brzucha. W miarę jak szczenię rośnie, jądra stopniowo przemieszczają
się, kończąc wędrówkę
w worku mosznowym.
Zejście jąder z jamy brzusznej do moszny u zdrowego psa powinno nastąpić
do 10 dnia po urodzeniu. Zdarza się również, że jądra czasowo przebywają
w mosznie, a następnie znowu wędrują do jamy brzusznej. U nowo
narodzonych szczeniąt jądra są małe, miękkie i mogą przemieszczać się w
kanale pachwinowym, szczególnie gdy pies jest przestraszony lub
zestresowany. Jądro, które zostało zatrzymane w jamie brzusznej lub
kanale pachwinowym jest aktywne hormonalnie, co znaczy, że normalnie
produkuje męskie hormony.
Z tego powodu pies wnętr zachowuje wszelkie odruchy samcze, jest jednak
niepłodny, ponieważ niezastąpionym jądrze zaburzony jest proces
spermatogenezy. Taka sytuacja ma miejsce u wnętrów obustronnych. Jeżeli
nie zstąpiło jedno jądro pies taki jest płodny, jednak wskaźniki
płodności są znacznie obniżone. Jak już wyżej wspomniano bardzo często w
niezastąpionym jądrze dochodzi do procesu nowotworzenia. Często
nowotwory niezstąpionego jądra są aktywne hormonalnie. Produkują one
hormony żeńskie, co prowadzi do zmian w wyglądzie psa (feminizacja) i
hamowania produkcji krwinek czerwonych szpiku kostnym. Należy odróżnić
wnętrostwo od bezjądrza jednostronnego lub obustronnego anorchia .
Przyczyny
Przyczyny uniemożliwiające jądru zstąpienie mogą być różne, może to być
kwestia taka, iż jądro jest zbyt duże w stosunku do kanału pachwinowego
lub też pierścień pachwinowy jest zbyt ciasny i dlatego nawet prawidłowo
uformowane jądro nie może się przez niego przecisnąć. Pierścień
pachwinowy może być również zbyt luźny, co może doprowadzać do cofania
się jąder z moszny do kanału pachwinowego. Wszelkie wady jądrowodu lub
innych anatomicznych struktur tej okolicy również mogą mieć skutek w
postaci wnętrostwa. Literatura podaje, że u wnętrów częściej też
objawiają się skłonności do innych genetycznych schorzeń, takich jak:
przepuklina pępkowa, przepuklina pachwinowa, problemy z prąciem,
problemy z napletkiem (złe uformowanie), nawykowe zwichnięcia rzepki.
Rozpoznanie
Do rozpoznania wnętrostwa dochodzi najczęściej podczas badania
klinicznego przez stwierdzenie braku jąder w mosznie w trakcie
omacywania. W koniecznych przypadkach lekarz weterynarii może
zaproponować dodatkowe badania jak USG, czy specjalistyczne testy
laboratoryjne, test ten polega na podaniu psu pewnych hormonów i
zbadaniu ich wpływu na poziom testosteronu we krwi. Na tej podstawie
lekarz weterynarii oceni czy jądra znajdują się w brzuchu, czy występuje
ich całkowity brak.
Gdy szczenię skończy 6 tydzień jest poddawane przeglądowi hodowlanemu w
trakcie, którego już można zaobserwować czy jąderka u psa zeszły do
moszny. Należy szczeniaka bardzo dokładnie obejrzeć i omacać mosznę i
okolice pachwinowe. Jednak literatura podaje, że stawianie diagnozy o w
wnętrostwie przed 10 tygodniem życia szczenięcia może być obarczone
dużym błędem, jednakże powszechnie wiadomo, że jeżeli w wieku 12 tygodni
brakuje jednego lub obu jąder w mosznie, to prawdopodobieństwo, że
jeszcze zstąpią jest znikome.
Leczenie
Niezstąpione jądra usuwa się chirurgicznie (kastracja) z jamy brzusznej
lub kanału pachwinowego, zależnie od położenia nieprawidłowo
umiejscowionych narządów.
Istnieje też możliwość terapii farmakologicznej, podczas której zależnie
od dobranych preparatów psu podaje się co kilka dni lub tygodni
odpowiedni środek hormonalny.
Genetyka
Zdaniem p. Elżbiety Junikiewicz; jeżeli wnętrostwo wywołane jest przez 1
parę alleli autosomalnych i recesywnych, a stosunek osobników różnej
płci wynosi 1:1, to przewidywanie / udział procentowy w miotach /
dotyczy kojarzeń psów z uwzględnieniem wnętrostwa wygląda tak jak
przedstawia poniższa tabelka wg. F. B. Hutt
Wnętrostwo jest wadą, która dyskwalifikuje psa z hodowli, jednak nadal on może być najlepszym przyjacielem człowieka, pomocnikiem myśliwego na polowaniu i przemiłym towarzyszem zabaw i spacerów oraz kanapowcem.
Opracowano w oparciu o poniższe źródła:
1. Wnętrostwo u psów i kotów - Lek.wet. Lidia Lewandowska, Lek.wet. Iza
Grudzińska;
2. www.lecznica-oaza.prv.pl
3. Poradnik dla hodowców psów, genetyka w praktyce - Malcolm B. Willis
4. Domowy poradnik weterynaryjny dla właścicieli psów - Delbert G.
Carlsom, James M. Giffin
5. E. Junikiewicz; Podstawy genetyki, Dziedziczenie cech ograniczonych
płcią; Kraków 1986
6. M. Szmurło; Kłopoty z wnętrami; Pies 1991
7. Mój zdrowy pies - M Szmurło, I., Szmurło.
8. Dejneka J. Niżański W., Uwagi na temat kastrowania psów i kotów,
„Magazyn Weterynaryjny” 2000 vol. 9 nr 49.
9. D. Bukowska, R. Włodarczyk, J. M. Jaśkowski; Najczęstsze przyczyny
niepłodności u psów; Część I. Samiec; Życie Weterynaryjne • 2009 • 84(1)
10. Dubiel A., Rozród psów, AWA Wrocław, 2005 s. 76 – 77.
11. Niemans H. G., Suter P. F., Praktyka kliniczna: PSY, Pro - Trade
s.r.o. Bratislava 2003 s. 886 – 889.
12. http://www.portalweterynaryjny.pl/artykuly/rozrod-i-poloznictwo/wnetrostwo-u-psow-27.html
13. www.naukowy.pl
