Podstawy szkolenia psa myśliwskiego




Chociaż zachowanie psów może być różne w zależności od tego, w jakim celu zostały one wyhodowane, to w znacznej części jest ono uwarunkowane przez instynkty. Szkolenie może uwydatnić pewne cechy uwarunkowane instynktownie, ale nie da się wyszkolić psa, który potrzebnego instynktu nie posiada. Prawie każda rasa ma jakiś szczególny talent, utrwalony przez człowieka w drodze selekcji hodowlanej.

Wszystkie psy z grupy psów myśliwskich, mają za zadanie towarzyszenie myśliwemu. Niektóre z nich są wszechstronne, inne natomiast ściśle wyspecjalizowane w wykonywaniu określonych zadań. są takie, które tylko wyszukują zwierzynę i takie, które wypłaszają ją, aby mogła być strzelona, i wreszcie takie, które aportują ją po celnym strzale. Kilka ras wyhodowano specjalnie do pracy w wodzie. Wystawianie zwierzyny to specjalność Seterów i pointerów. Okładają one pole przed myśliwym i dokładnie wskazują, gdzie przypadła. Pointer robi wówczas klasyczną stójkę, zastyga w bezruchu z przednią nogą podniesiona nad ziemią i ogonem będącym przedłużeniem grzbietu. Setery natomiast przypadają do ziemi, dlatego w dawniejszej polszczyźnie nazywano je legawcami. Spaniele nie robią stójki, tylko podrywają zwierzynę do biegu lub do lotu. Psy te pozostają w nieustannym ruchu, okładając pole przed myśliwym, ale nie oddalają się od niego, aby ruszona zwierzyna nie znalazła się zbyt daleko od myśliwego.

Myśliwy decydujący się na nabycie psa, powinien przede wszystkim zastanowić się nad wyborem odpowiedniej rasy. Duże znaczenie ma w tym wypadku szczególne zamiłowanie nabywcy do pewnych ras, nie mniej jednak, nie można się kierować tylko osobistymi upodobaniami, lecz trzeba uwzględnić również inne ważne okoliczności, jak na przykład warunki mieszkaniowe, charakter i odległość łowiska od miejsca zamieszkania i inne. Nie bez znaczenia jest rodzaj owłosienia psa. Psy krótkowłose nawet duże, mniej wymagają opieki pod tym względem.

Potrzeby i charakter łowiska powinny odgrywać niemal decydującą role przy wyborze psa. Jeśli myśliwy korzysta z łowiska ze zwierzostanem o przewadze ptactwa, powinien wybrać pointera lub setera, to jest psa ras najbardziej przydatnych do polowań na ptactwo. W łowisku ze zwierzyną różnorodną, zarówno drobną, jak i grubą, najbardziej odpowiednim psem będzie wyżeł niemiecki. Bardzo ważną rzeczą przy wyborze psa myśliwskiego jest też odległość od łowiska. Bliskość łowiska umożliwia częste korzystanie z niego w każdej porze roku. Bliskość łowiska pozwala na należyte wyszkolenie psa i zapewnienie mu odpowiedniego treningu. Jeśli pies myśliwski ma być naprawdę użyteczny, nie może być szkolony na podwórzu czy w parku. Nie można go również wyszkolić podczas kilku polowań; wtedy go można tylko doskonalić.

Podczas wychowywania i szkolenia mener wykorzystuje dodatnie cechy psa, wzmacnia je przez odpowiednie postępowanie i stara się wyeliminować cechy negatywne, a nawet szkodliwe, nie odpowiadające jego potrzebom. W początkach procesu wychowania, szkolenia a nawet układania, pies nie wie, które z jego zachowań odpowiadają człowiekowi. Kieruje się wrodzonym instynktem i odruchami, i dopiero zdecydowane reakcje wychowawcy przekonują go o tym, co mu wolno, a co jest zakazane.

Do najważniejszych czynników wpływających na wychowanie i szkolenie trzeba zaliczyć żywienie, pielęgnację, przyjacielski stosunek do ucznia i częsty pobyt w łowisku. Wychowawca podczas szkolenia musi zachować daleko idący spokój, cierpliwość i wyrozumiałość. Stale musi pamiętać, że jeszcze nikt przez kilka tygodni nie wyszkolił wszechstronnego wyżła. W celu powstrzymania psa od wykonywania niepożądanych czynności wydaje się rozkazy, stosowane od pierwszego dnia pobytu kupionego psa w domu. W okresie przejścia psa do układania zakazy wydaje się również gwizdkiem. Podczas wychowywania i szkolenia, zasadniczym czynnikiem wychowawczym jest nagroda i kara. Bicie, jako metoda szkolenia jest niedopuszczalne. Obecnie również w obliczu prawa.

W kynologii wyodrębniamy cztery metody szkolenia psów:
  1. Metoda bodźców przyjemnych - szkolenie to oparte jest na elementach zabawowych, w myśl zasady bawiąc uczymy.
  2. Metoda kontrastu - metoda zalecana przez Polski Związek Łowiecki. Metoda polega na stosowaniu zachęty, na werbalnym wyrażeniu swojego niezadowolenia z niedbałej lub powierzchownej pracy a w ostateczności rozsądnym adekwatnym do przewinienia karceniu i ewentualnie karaniu. Metoda kontrastu nadaje się dla psów wszystkich ras.
  3. Metoda mechaniczna - nie polecana, nie daje pożądanych efektów
  4. Metoda naśladownictwa - stosuje się ją u psów gończych

W oparciu o zachowanie psa, podczas szkolenia przyjęło się używać określeń:
  1. Pies twardy -to pobudliwy choleryk lub tez zrównoważony flegmatyk
  2. Pies miękki - to z reguły, wyżeł temperamentu powściągliwego, sangwinik
  3. Pies lękliwy - charakteryzuje się temperamentem słabym jest melancholikiem

Zachowanie psa składa się z ogromnej liczby czynności będących specyficzną reakcją na odbierane bodźce, są to czynniki wywołujące pobudzenie receptorów nerwowych. Dość często zdarza się, że po przejściu wszystkich działów szkolenia, podczas prowadzenia psa na polowaniu, dochodzi do poprawiania charakteru. Pies staje się odważniejszy i bardziej samodzielny.

Zachowanie psa dzielimy na:

* ZACHOWANIE WRODZONE:
a) Odruch bezwarunkowy - jest to natychmiastowa reakcja na dany bodziec
b) Instynkt - zachowanie złożone, składające się z wielu etapów, przebiegające według określonego schematu. W jego skład wchodzą elementy wyuczone oraz odruchy bezwarunkowe.


W zachowaniu instynktownym można wymienić:

1. Potrzebę - brak równowagi organizmu
2. Uświadomienie potrzeby
3. Zachowanie apetencyjne
4. Spostrzeżenie
5. Konsumpcyjne


* ZACHOWANIE NABYTE

a) Rozumienie - jest to sposób zachowania, w którym dotychczasowe doświadczenie psa nie jest mu przydatne. Jest to zdolność łączenia dwóch elementów. W ten sposób zachowuje się pies w sytuacjach złożonych na przykład na polowaniach.

b) Zachowanie wyuczone - uczenie jest to trwała zmiana zachowania spowodowana doświadczeniem życiowym. Poprzez uczenie powstają następujące zmiany: tworzą się nowe drogi nerwowe, następujące rozbudowa połączeń nerwowych, powstaje fizjologiczne ułatwienie przewodzenia, następuje zmiana struktury budowy białka.

Tempo i możliwości uczenia uzależnione są od:
  • Stopnia rozwoju fizycznego i psychicznego psa - wzrost i dojrzewania
  • Wrodzonych predyspozycji (stójka, górny wiatr, oczekiwanie)
  • Okresu wrażliwości na proces uczenia się


Podczas uczenia się psa należy uwzględnić następujące zasady:
  • Uogólnienie i różnicowanie
  • Oboczność - wystąpienie bodźca i reakcji w tym samym czasie na przykład nagroda musi być podana zaraz po spełnieniu przez psa żądanej komendy lub powinien być on ukazany w trakcie wykonywania niepożądanej czynności.
  • Powtarzanie - utrwala wyuczoną czynność
  • Wzmacnianie - nagroda wzmacnia naukę, gdy chcemy, żeby pies wykonał jakąś czynność, karę stosujemy, gdy chcemy, aby pies zaniechał jakiegoś działania
  • Zakłócenie - wszystkie bodźce dodatkowe, szczególnie w pierwszej fazie nauki utrudniają uczenie
  • Pobudzenie - pies pobudzony bardzo źle się uczy.


Sposoby uczenia - pies uczy się nie tylko, gdy my go uczymy, lecz również wtedy, gdy go nie uczymy. A szczególnie w tym drugim przypadku uczy najwięcej. Pies uczy się stale, przez całe swoje życie, lecz najwięcej i najtrwalej w młodości.

Zakres szkolenia wstępnego zależy od przeznaczenia użytkowego psa i obejmuje:

a. Zachowanie się przy nodze, na smyczy i bez smyczy w różnych warunkach terenowych, zwłaszcza w lesie.
b. Przychodzenie do nogi: u psów myśliwskich, wyżłów i małych ras, na zawołanie, znak ręki, sygnał gwizdkiem, u psów gończych i dzikarzy, na sygnał trąbką lub rogiem, ma to istotne znaczenie w czasie pracy w polu
c. Zatrzymanie się w ruchu, stanie i siadanie na rozkaz
d. Warowanie na rozkaz, znak ręką, sygnał gwizdkiem lub złożenie się myśliwego do strzału
e. Pokonywanie różnych przeszkód terenowych
f. Rozwijanie węchu i innych cech polowych,
g. Aportowanie różnych przedmiotów, zwłaszcza drobnej zwierzyny, wstępnego szkolenia.

Celem szkolenia wstępnego jest wyrobienie u psa takiego posłuszeństwa i karności, aby właściciel mógł bez trudu kierować nim w czasie szkolenia zasadniczego i pracy w polu. Ma to szczególne znaczenie w szkoleniu i prowadzeniu tych psów myśliwskich, które używane będą do polowania na drobną zwierzynę.

Wady psów myśliwskich



Wady psów myśliwskich dzielimy na 2 podstawowe grupy:
. Wady zasadnicze - uniemożliwiające lub utrudniające polowanie z psem
. Wady drugorzędne - które może posiadać każdy pies myśliwski układany po amatorsku

Do wad zasadniczych należą:

. Lęk przed strzałem - który może być następstwem błędów w wychowaniu i szkoleniu lub może mieć charakter genetyczny (wrodzony), przekazywany przez rodziców. Objawia się to tym, że pies na odgłos strzału ucieka, chowa się, w skrajnych przypadkach ogarnia go przerażenie na sam widok strzelby.

. Nacinanie (narzynanie) zwierzyny - Najczęściej przy6czyna nacinania jest złe wychowanie i wadliwe szkolenie psa (brak nadzoru w czasie wyszukiwania i aportowania)

. Zakopywanie zwierzyny (pies grabarz) - jest to cecha odziedziczona po przodkach, psy mogą tez zagrzebywać zwierzynę o nieprzyjemnym dla nich zapachu, aby się ta cecha nie rozwijała.

. Memłanie i gniecenie zwierzyny - polega na silnym i gwałtownym chwytaniu ,ściskaniu i ponownym wypuszczaniu zwierzyny drobnej w czasie aportowania. Żywa i ciepła zwierzyna bardziej podnieca psa, jeśli w więc, młodego, z dużą pasja wyżła weźmie się na polowanie bez odpowiedniego przygotowania w aporcie, może się on wtedy nauczyć memłania i gniecenia. Memłania uczą się też szczenięta, którym daje się do zabawy różnego rodzaju piłeczki i wypchane zabawki.

. Nadmierna pasja i ciętość - pasja i ciętość, to na ogół zalety psa, ale w nadmiarze przekształcają się w poważną wadę. Takie wyżły rzucają się po strzale na zwierzynę lub gonią zające i są nie do opanowania przez myśliwego.

. Lęk przed wychowawcą- powstaje na skutek niewłaściwych i zbyt drastycznych metod szkolenia. Pies staje się zastraszony, chodzi z obniżonym zadem i podwiniętym ogonem nie robi żadnych postępów w szkoleniu.

. Pies przetresowany - staje się wtedy, gdy przewodnik zbyt wiele żąda od psa i stosuje rygorystyczne metody szkolenia. Jego pasja myśliwska zostaje stłumiona, zwierzyna go nie interesuje, nie chce przekładać pola, boi się zrywających bażantów, nie reaguje nawet na widok uciekającego zająca, niektóre ćwiczenia wykonuje poprawnie, ale nie nadaje się do polowania.

Wady psów nie posiadające zasadniczego znaczenia dla wartości użytkowej psa:
  1. Ciągnięcie na smyczy, niewłaściwe chodzenie przy nodze
  2. Agresja wobec ludzi lub innych psów
  3. Nieprzychodzenie do nogi na zawołanie
  4. Gryzienie mebli, butów itp.
  5. Choroba lokomocyjna
  6. Żebractwo
  7. Nadmierna otyłość
  8. Pies bojaźliwy
  9. Pies nieobyty - odpowiada ludzkiej nieśmiałości.


Prawie wszystkie wady można wyeliminować, ale lepiej im zapobiegać.

Zasady wychowania psa myśliwskiego

Aby prawidłowo wychować i szkolić psa myśliwskiego, należy poznać jego psychikę, sposób przyjmowania i oceniania świata zewnętrznego. Pies, pomimo, że jest "najinteligentniejszym" spośród wszystkich zwierząt udomowionych, nie myśli i nie rozumuje jak człowiek. Iwan Pawłom, znany uczony udowodnił, w swoich badaniach, że zachowanie psa opiera się na zasadzie odruchów. Zjawiska zewnętrzne są dla psa sygnałami, istotną rolę odgrywają zmysły, przy czym zmysł powonienia odgrywa u psa zasadniczą rolę. Pies przebywający dłuższy czas w naszym otoczeniu pozornie rozumie niektóre nasze słowa, ale jest to nic innego, jak kojarzenie brzmienia tych słów z przyjemnością lub przykrością, jakie spotykają go po nich.

Obserwacja psów prowadzi nas do wniosku, że zachowanie psów nie jest tylko zautomatyzowaną czynnością odruchową, na odrębne wrażenia. Mają one, bowiem silnie rozwiniętą zdolność zapamiętywania zjawisk, wrażeń, miejsca, otoczenia i łączenia ich w określony obraz sytuacyjny. Świadczą o tym niejednokrotnie zadziwiające postępy w nauce, rozpoznawanie nieraz po kilku latach swego dawnego hodowcy i wychowawcy. "Psy trzymane w zamknięciu, odizolowane od świata i jego zjawisk, nie rozwijają się umysłowo, Na rozwój sprawności umysłowej w kojarzeniu zjawisk przez psa wpływa różnorodność warunków otoczenia, bytowania i szkolenia. Uczucia będące wyrazem stanu psychicznego w danym momencie, psy wyrażają w różnorodny sposób. Zadowolenie i radość okazują głośnym szczekaniem, machaniem ogona i skakaniem. Ból, smutek oraz tęsknotę okazują wyciem, skomleniem a nawet niepopieraniem pokarmu lub gryzieniem, natomiast strach i obawę okazują szczekaniem. W złości i w rozdrażnieniu warczą. Przy zbliżeniu się przeciwnika psy potrafią być podstępne, Czaja się i wybierają dogodny moment do zaatakowania.

Właściwy rozwój fizyczny psa, podobnie jak wszystkich młodych zwierząt zależy od wielu czynników, między innymi od odpowiedniego pomieszczenia, racjonalnego żywienia, dobrych warunków higienicznych itp. Wychowanie szczenięcia 4-8 tygodniowego należy do obowiązków hodowcy. Szczenię w tym wieku interesuje się wszystkim, co je otacza, okazuje chęć zabawy, jest chciwe wrażeń. Większość kynologów uważa, że jest to okres, w którym kształtuje się charakter psa. Sumienny hodowca kilka razy dziennie przebywa wśród szczeniąt. Bawi się z nimi, nosi na rękach, często nawet karmi z ręki. Taki kontakt jest niezwykle ważny dla procesów dalszej socjalizacji psa. Te pozornie błahe czynności mają duże znaczenie w psychicznym rozwoju szczenięcia. Budują zaufanie do opiekuna i w przeszłości, kiedy szczenięta zostaną odebrane przez nabywców, aklimatyzacja w nowym miejscu przechodzi znacznie łatwiej. Każdy pies ma wrodzone cechy, oraz cechy, na które ma wpływ środowisko, w którym żyje, wychowanie i szkolenie. Wynika z tego, że człowiek wychowawca i nauczyciel jest w stanie w pewnym stopniu, zmienić psychikę swego psa.

Najlepszym pomieszczeniem dla psa użytkowego jest kojec składający się z budy właściwej i odpowiedniej wielkości osiatkowanego, wybiegu, umieszczony poza miejscem mieszkania na wolnym powietrzu. Zmiany warunków atmosferycznych hartują organizm psa, co ma zasadnicze znaczenie dla jego przydatności. Ponadto psy trzymane stale w kojcach maja niewątpliwie lepszą zdolność węszenia. Buda jest najważniejszą częścią kojca. Powinna zapewnić psu należyty odpoczynek, chronić przed chłodem, opadami atmosferycznymi, wiatrem i nadmiarem działania promieni słonecznych oraz zabezpieczać przed drażnieniem przechodniów. Legowisko powinno odpowiadać w przybliżeniu wysokości i długości psa. Pies zmęczony wypoczywa w pozycji leżącej, przeważnie z wyciągniętymi kończynami przednimi. Pies ogrzewa budę własnym ciałem i dlatego zbyt duża buda jest w zimie zimna. Ściany budy zbijamy z heblowanych desek, pomiędzy które wkładamy ocieplenie. Legowisko dzielimy od przedsionka wsuwaną ścianką z otworem odpowiadającym wejściowego otworu.

Jeśli pies z różnych przyczyn nie może być umieszczony w kojcu, lecz trzymany w mieszkaniu, powinien również mieć swój własny kąt umożliwiający mu spokojny odpoczynek. Legowiska nie należy umieszczać w pobliżu pieca, grzejników, kuchni. Dobrze wychowany pies przyzwyczai się tak do swojego miejsca, że niewołany nie będzie go puszczał. Wszystkie pomieszczenia przeznaczone dla psa powinny być czyste. Wybiegi zmywa się wodą

Legowisko psów przebywających w domu czyści się codzienne z sierści i pyłu, a pokrycie legowiska, co pewien czas zmienia się lub pierze. Utrzymanie czystości sierści psa wpływa korzystnie na jego samopoczucie i ogólny stan jego zdrowia. Stałe przebywanie na świeżym powietrzu, daje psu możliwość na samooczyszczanie. Psy przebywające w mieszkaniach należy koniecznie czyścić, w ten sposób usuwa się ze skóry brud i nagromadzone wydzieliny gruczołów łojowych i z kurzu. Psa należy czyścić codziennie.

Opracowano na podstawie:

1. A.Brabletz; Łowiectwo, kynologia myśliwska; Polski Związek Łowiecki; Warszawa 1999
2. J.Cunliffe; Rasy psów, Kompendium; 2005
3. J. Gierzyński; Szkolenie psów myśliwskich; Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne; Warszawa 1987
4. J. Woźniak, Szkolenie psów, porady praktyczne, Łowiec Polski Warszawa 2000


 

 



Joanna i Tomasz Brygier

lutinka@gmail.com
tel. 604-542-627

tomasz-brygier@wp.pl
tel. 0 608-083-511

95-039 Sokolniki - Las, ul. Łódzka 5
© Theogonia Black. Wszelkie prawa zastrzeżone. Projekt i wykonanie: Flat Face Studio.